DApp là gì gần như là câu hỏi cơ bản khi tìm hiểu về hệ thống hoạt động của Blockchain. Các ứng dụng phi tập trung, hay còn gọi là DApps, nhìn chung là các phiên bản hoạt động theo hợp đồng thông minh dựa trên chuỗi khối, do Ethereum xây dựng.
DApps giống như các ứng dụng truyền thống nhưng có thêm nhiều tính năng hỗ trợ người dùng. Đây được xem là bước tiến mới giải quyết các vấn đề về tài chính cá nhân. Thông thường, khi nói đến tài chính, người ta sẽ nghĩ ngay đến các nghiệp vụ như tín dụng, vay tiền, tiết kiệm hoặc những hoạt động tương tự. Hầu như các tác vụ này đều chịu sự quản lý của Ngân hàng và các tổ chức tài chính. Tuy nhiên, với cách thức giao dịch hiện đại, chính tiền điện tử và blockchain sẽ đại diện cho phương thức hoạt động mới.
Mục lục bài viết
Related articles
DApp là gì? Lịch sử phát triển DApp?
Ngay từ thời điểm đầu tiên ra đời, Bitcoin (BTC) được xem như là hệ thống blockchain đầu tiên trên toàn thế giới. Từ đó đến nay, công nghệ đã phát triển nhanh chóng, vượt xa hơn cách thức giao dịch tài chính đơn giản.
Khi Vitalik Buterin và các đồng nghiệp phát triển Ethereum (ETH) vào năm 2013, họ đã thiết lập tầm nhìn lớn hơn – một thế giới phi tập trung.
Buterin đã góp phần tạo ra cách thức làm việc mới trên Internet dựa vào công nghệ chuỗi khối, nơi người dùng sẽ kiểm soát thay vì các tổ chức, doanh nghiệp. Để hiện thực hóa điều này, Ethereum phát triển những câu lệnh căn bản tự động If-Then – hay còn gọi là hợp đồng thông minh (smart contract).
Những hợp đồng này không thể thay đổi, dựa trên việc thiết lập quy tắc và mã code. Đồng nghĩa, bất kỳ tổ chức nào cũng có thể thực hiện giao dịch mà không cần trung gian, loại bỏ các hình thức tập trung truyền thống khác.
Vào năm 2014, báo cáo “Lý thuyết chung về các ứng dụng phi tập trung, Dapps” được viết bởi những chuyên gia dày dặn kinh nghiệm là David Johnston và Shawn Wilkinson, đề cập những nội dung chính sau:
- DApp là mã nguồn mở, hoạt động không có sự can thiệp của bên thứ ba. DApp được kiểm soát bởi người dùng. Những đề xuất hoặc thay đổi quyết định biểu quyết đều thực hiện tự động.
- Tất cả thông tin được lưu trữ và tiếp cận công khai trong hệ thống chuỗi khối. Phi tập trung chính là cách thức ngăn chặn sự tấn công vào hệ thống.
- DApps có những token mật mã để tiếp cận và có cơ chế để thưởng cho những đóng góp cá nhân đối với sự phát triển của các token. Chúng ta còn gọi những người này là miner (thợ đào, người khai thác) hoặc staker (người góp cổ phần, đặt cọc hoặc góp vốn).
- DApp có cơ chế đồng thuận tạo ra các token, như bằng chứng dựa trên công việc PoW (Proof-of-work) hay bằng chứng dựa trên cổ phần POS (Proof of Stake).
Từ những nền tảng trên, báo cáo phân chia ba lớp trong nền tảng DAps dựa trên cách thức mà người dùng tương tác.
Lớp thứ nhất: DApps tự thân tồn tại trong chuỗi khối của chúng. Dự án điển hình cho loại này chính là Bitcoin. Hình thức này chỉ cần thuật toán đồng thuận và quy tắc tích hợp.
Lớp thứ 2: DApps được phát triển dựa trên lớp 1, khai thác triệt để sức mạnh của Blockchain. Lớp 2 thường thấy trong các giao thức và dự án sử dụng token để tương tác. Những giải pháp Ethereum xây dựng là ví dụ điển hình cho lớp 2 này. Các giao dịch có thể thực hiện trong lớp này trước cả cam kết ở lớp 1, giúp giảm tải một số quy trình trong chuỗi.
>>> Xem thêm: Liệu chuỗi Ethereum Layer-2 sẽ tồn tại sau The Merge? <<<
Lớp thứ 3: DAps được phát triển từ hai lớp trước đó, thường lưu trữ thông tin theo yêu cầu tương tác. Nó có thể lưu trữ các giao diện lập trình ứng dụng (API) và các tập lệnh cần thiết cho lớp một và lớp hai hoạt động. Ví dụ: giao thức lớp ba có thể chứa nhiều DApp lớp hai khác nhau, tập trung gia tăng trải nghiệm và sự thuận lợi cho người dùng.
Tại sao lại sử dụng DApps?
Phi tập trung hóa mang laị nhiều lợi ích cho các ứng dụng chạy trên nền tảng tập trung, nhờ vào vận hành các hợp đồng thông minh.
Ví dụ, khi sử dụng app Venmo để gửi tiền, người dùng thường trả một khoản phí cho giao dịch và thường đợi vài giờ hoặc vài ngày để tiền đến đúng nơi người nhận.
Nếu sử dụng các ứng dụng phi tập trung, không cần chi phí để trả cho giao dịch chuyển tiền (hoặc phí rất thấp). Việc này giúp khách hàng tiết kiệm tiền và thời gian.
Dĩ nhiên, DApps không hoạt động hệ thống máy chủ. Đây là lợi thế rất lớn vì sẽ tránh các đợt tấn công tập trung. Ngoài ra, việc này còn hạn chế tình trạng downtime (hệ thống dừng hoạt động).
DApps còn được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như Gaming, Y Tế, Chính trị và lưu trữ dữ liệu. Cách thức người dùng tương tác được gọi là Web 3.0, một nhánh phi tập trung về thông tin.
>> Xem thêm: TikTok sử dụng Ethereum layer-2 cho bộ sưu tập NFT đầu tiên <<<
Khi Internet bùng nổ, website có ở khắp mọi nơi, chứa đựng thông tin công khai, ai cũng có thể tiếp cận được. Các công ty lớn nắm bắt cơ hội, tập trung thông tin mặc dù đâu đó vẫn theo danh nghĩa là miễn phí. Việc tập trung này nhằm mục đích bán dữ liệu để thu được lợi nhuận.
Các công ty biết rất rõ khách hàng thích mua gì, tiêu tiền ra sao và kết nối với những ai. Sự kiểm soát đồng nghĩa với việc có thể lấy lại thông tin đã cung cấp. Khi bước vào thế giới Web 3.0, nơi các ứng dụng DApp tồn tại, sẽ không có bất kỳ chi phí nào phải trả cho thông tin riêng tư nữa.
Thay vào đó, người dùng có thể chia sẻ những thông tin cần thiết, ví dụ như dữ liệu khám sức khỏe hoặc một khoản vay tiêu dùng, và lựa chọn đối tượng và thời gian muốn chia sẻ. Các công ty cũng phải trả tiền để được tiếp cận thông tin này, cho phép chính người dùng có thêm thu nhập.
Những hạn chế của DApps
Các ứng dụng phi tập trung cho thấy tương lai không bị ràng buộc bởi bất kỳ doanh nghiệp hay tổ chức nào, nơi mà mọi vấn đề quan trọng được giải quyết.
Thứ nhất, việc thiếu sự quản lý trung tâm có thể khiến cho tiến trình cập nhật và thay đổi chậm lại. Trong DApps thì khác, cần có sự đồng thuận từ đa số trong ban quản trị thì hệ thống mới hoạt động. Ngay cả đối với những vấn đề sửa lỗi nhỏ cũng áp dụng nguyên tắc này. Điều này có thể mất vài tuần hoặc vài tháng để người dùng phản biện những ưu nhược điểm của quá trình thay đổi.
Ngoài ra, DApps còn yêu cầu cơ sở có quy mô người dùng hợp lý để hoạt động ổn định. Hệ thống cần các nút, quản trị và người dùng tương tác với nhau. Tuy nhiên, truy cập vào các ứng dụng DApps khá khó khăn trong giai đoạn đầu và nhiều người dùng gặp trở ngại nhưng không được hỗ trợ kịp thời.
Trong tương lai, có thể chỉ cần tải ứng dụng xuống là bạn có thể tiếp cận ngay DApps. Nhưng hiện tại, người dùng vẫn phải tải bản trình duyệt hỗ trợ DApp, gửi tiền đến ví và tương tác tại đó. Đa phần người dùng biết về công nghệ không gặp khó khăn gì, nhưng phần lớn vẫn chưa biết nên bắt đầu từ đâu.
DApps trên khắp thế giới
Cùng tìm hiểu những ứng dụng của DApps trong nhiều lĩnh vực khác nhau như tài chính, mạng xã hội, game,….
Tài chính
Với ngân hàng, những người cho vay có thể kiếm lãi suất dựa trên khoản tiền họ tiết kiệm. Càng nhiều người vay tiền, càng nhiều ngân hàng cho vay, càng nhiều bên hưởng lợi nhờ chính sách lãi suất. Tuy nhiên, ngân hàng vẫn là định chế tập trung, nên họ sẽ chuyển phần lớn nguồn lực tài chính để duy trì hoạt động, phần nào giới hạn nguồn cung cho người cần vay.
Thông qua DApps, người cho vay có thể kiếm lợi nhuận 100% mà không cần bất kỳ trung gian thanh toán nào. Ngoài ra, họ có thể kiểm soát hoàn toàn khoản vay, và kiếm thêm token từ nền tảng mà họ chọn để cho vay.
Với vai trò người đi vay tiền, họ có nhiều lựa chọn lãi suất và thời hạn trả khoản vay. Theo đó, nhiều nền tảng cho phép họ vay trong vài tháng hoặc vài năm để trả lãi nếu họ đáp ứng ngưỡng thanh toán tối thiểu. Thậm chí cả bên vay và cho vay có thể đàm phán trao đổi với nhau về khoản vay để đưa đến quyết định có lợi cho tất cả các bên tham gia.
Với ứng dụng công nghệ của hợp đồng thông minh, tiến trình trên có thể thực hiện ngay lập tức, mà không cần sự can thiệp của luật sư, hoặc bên thứ ba trong vai trò xác thực, vừa tốn thời gian vừa tốn chi phí.
Truyền thông xã hội
Đối với truyền thông xã hội, người dùng sẽ nhận nhiều lợi ích từ ứng dụng DApps. Đầu tiên, sẽ không có bất kỳ ai kiểm duyệt bài đăng, mọi thứ được tự do ngôn luận tuyệt đối. Nếu một bài đăng nào có vấn đề, chính cộng đồng sẽ biểu quyết để gỡ xuống.
Influencers – người ảnh hưởng cũng kiếm được nhiều thu nhập. Trên các nền tảng truyền thống như Twitter, lợi nhuận công ty chủ yếu đến từ các tweet. Doanh thu sẽ đến từ quảng cáo và số lượng truy cập vào trang.
Ứng dụng DApps trên truyền thông xã hội sẽ xây dựng cơ chế trả tiền thưởng dựa trên token, khi đó người dùng sẽ chạy quảng cáo, nhận trọn tiền thanh toán mà không thông qua một công ty trung gian.
>>> Xem thêm: Chiliz ra mắt testnet layer-1 mới <<<
Trò chơi
Game là lĩnh vực vô cùng thú vị trong thế giới DApps. Hiện tại, game đòi hỏi rất nhiều thời gian đầu tư để xây dựng nhân vật
DApps tạo ra giá trị bền vững hơn. Ví dụ như game CryptoKitties, người chơi sẽ yêu cầu mã hóa tài sản như một chú mèo chẳng hạn. Chú mèo ngày càng lớn thì giá trị tài sản càng tăng. Người dùng có thể bán tài sản cho bên mua khác và thu về lợi nhuận.
Thêm vào đó, một số con mèo có khả năng sinh sản, tạo ra thế hệ mèo mới hiếm hơn, giá tri hơn. Người chơi có thể sưu tập hoặc bán những chú mèo được mã hóa này.
Bầu cử và quản lý
Đa phần việc bầu cử sẽ trải qua nhiều công đoạn để xác thực . Nếu thực hiện biết quyết thông qua ứng dụng DApps, người dùng có thể tiếp cận toàn bộ thủ tục thông qua hợp đồng thông minh.
Theo đó, cộng đồng có thể bầu cử theo dự thảo, tự thiết lập thời gian để tiến hành biểu quyết. Điều này cho phép tất cả mọi người đều thực hiện quyền lợi của mình, bất cứ lúc nào.
Các phiếu bầu được lưu trong hệ thống phi tập trung, không thể thay đổi hoặc điều chỉnh kết quả. Thêm vào đó, hợp đồng thông minh còn thưởng thêm cho những người bầu cử có đóng góp giá trị cho token.
Kêu gọi vốn và quảng cáo
Rất nhiều người dùng khóa quảng cáo trong khi online vì nhiều phiền phức. Đây chính là nỗi đau của những làm quảng cáo vì họ mất doanh thu. Hệ thống sử dụng DApps có thể khắc phục điểm này.
Các ứng dụng DApps trong website sẽ tích hợp hệ thống quảng cáo và theo dõi chức năng khóa vào cùng với việc kiếm tiền điện tử. Do đó, khi người dùng tìm kiếm một website họ muốn đóng góp, họ sẽ tự chọn chức năng cho phép hỗ trợ. Thời gian họ ở lại trang web càng lâu, họ càng nhận được nhiều tiền hơn. Người dùng thậm chí có thể bật quảng cáo cho các trang web cụ thể để kiếm thêm thu nhập.
Lời kết
DApp là xu hướng tất yếu trong công nghệ blockchain, giúp tạo ra thế giới phi tập trung, nơi người dùng có thể tự do đóng góp ý kiến, trải nghiệm và bầu cử. Đó là thế giới tự do, không chịu sự kiểm soát của bất kỳ công ty, tổ chức hoặc chính phủ nào. Do đó hiểu về DApp là hiểu về cách vận hành cốt lỗi của nhiều dự án blockchain trong các lĩnh vực khác nhau.
