Mặc dù xuất hiện khá lâu sau thị trường chứng khoán nhưng crypto đang nhận được nhiều sự quan tâm. Ngoài giao dịch giữa các cặp coin với nhau, nhà đầu tư còn có thể thực hiện giao dịch phái sinh trong thị trường tiền điện tử để đạt lợi nhuận mong muốn.
Mục lục bài viết
Related articles
Phân loại phái sinh trong crypto
Nói một cách đơn giản, phái sinh (derivative) là bất kỳ sản phẩm hoặc hợp đồng nào có giá trị được xác định bởi tài sản cơ sở. Trong thị trường tài chính, phái sinh sẽ dựa vào giá trị của cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền pháp định hoặc tiền điện tử.
Phái sinh trong crypto hoạt động giống như thị trường truyền thống khi người mua và người bán cùng thỏa thuận hợp đồng cho một tài sản cơ sở, được bán với mức giá và thời điểm cụ thể. Như vậy, phái sinh không có giá trị cố hữu mà dựa vào giá trị của tài sản cơ sở. Ví dụ: một phái sinh Ethereum dựa vào giá trị của Ethereum.
Các giao dịch phái sinh cũng không nắm giữ cũng như sở hữu tài sản cơ sở. Các loại phái sinh phổ biến nhất trong tiền điện tử là hợp đồng tương lai, quyền chọn và hợp đồng vĩnh viễn.
Hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai là thỏa thuận giữa người mua và người bán để giao dịch một loại tài sản trong tương lai. Ngày bán và khối lượng giao dịch sẽ được thống nhất cụ thể. Hình thức hợp đồng có thể khác nhau nhưng về bản chất đều có những thông tin chung về giao dịch.
Hợp đồng tương lai trong thị trường tiền điện tử chủ yếu được các nhà đầu tư tổ chức hoặc cá nhân có tiềm lực và kinh nghiệm sử dụng do họ có nhiều nguồn lực để sử dụng công cụ theo dõi biến động giá và diễn biến tâm lý thị trường.
Ví dụ: giá hiện tại của Bitcoin là $40,000. Nếu buyer mua hợp đồng tương lai cho 1 bitcoin này và giá BTC sau đó tăng lên $60,000 đúng vào thời điểm hợp đồng kết thúc, thì buyer sẽ thu được lợi nhuận $20,000. Ngược lại, nếu giá BTC giảm còn $30,000 thì buyer bị thua lỗ $10,000.
Để giao dịch future, điều đầu tiên cần lưu ý là xác định thời hạn của hợp đồng. Nhiều sàn giao dịch phái sinh trong crypto sử dụng khung thời gian hàng tuần, hai tuần một lần hoặc hàng quý.
Các giao dịch hàng tuần của bitcoin bao gồm nhiều hợp đồng, với mỗi hợp đồng trị giá $1, tương đương 10.000 hợp đồng cho giá trị $10,000 của 1 Bitcoin. Nhà đầu tư có thể sử dụng lệnh Long (mua) hoặc lệnh Short (bán). Khi đó, sàn sẽ tự động kết nối với những nhà đầu tư đặt lệnh đối lập để chốt.
Quyền chọn
Quyền chọn là một hình thức khác của hợp đồng phái sinh, cho phép nhà đầu tư mua hoặc bán một hàng hóa cụ thể tại giá hiện tại cho một thời điểm trong tương lai. Không giống như hợp đồng tương lai, quyền chọn cho phép người mua cơ hội không cần phải mua tài sản nếu họ đã chọn.
Có nhiều loại quyền chọn cơ bản:
- Quyền chọn mua (call option) và quyền chọn bán (put option).
- Quyền chọn kiểu Mỹ (American option): Khách hàng mua quyền chọn được thực hiện giao dịch vào bất cứ thời điểm nào miễn còn trong thời hạn hiệu lực của hợp đồng.
- Quyền chọn kiểu Âu (European option): Khách hàng mua quyền chọn chỉ được thực hiện giao dịch vào ngày đáo hạn cụ thể được xác định trước của hợp đồng.
Ví dụ: bạn mua hợp đồng quyền chọn bitcoin có giá $50,000. Đến ngày kết thúc hợp đồng, giá giảm xuống còn $40,000. Bạn sẽ không phải chịu khoản lỗ $ 10.000 mà có quyền không thực hiện hợp đồng của mình. Tuy nhiên phí để trả cho việc mua hợp đồng này (giả sử là $800 sẽ không được hoàn trả). Như vậy, bạn bị lỗ $800.
Perpetual contracts
Dạng hợp đồng này được gọi là hợp đồng tương lai vĩnh viễn, phù hợp cho những trader có kinh nghiệm và kiến thức nhất định, thực hiện giao dịch phái sinh trong ngày. Trong thị trường tài chính truyền thống, dạng perpetual contract giống như CFD – hợp đồng chênh lệch.
Sự khác biệt lớn nhất giữa hợp đồng vĩnh viễn và hai hình thức phái sinh ở trên là perpetual contract không có ngày đến hạn. Các vị thế giao dịch được giữ trong bao lâu cũng được, đổi lại bằng một khoản phí nắm giữ – holding fee hay funding fee. Nhà đầu tư cần một mức ký quỹ theo quy định – margin.
Tài sản cơ sở luôn biến động giữa giá thị trường và giá trên hợp đồng vĩnh viễn. Khoảng chênh lệch này đôi khi rất lớn. Ví dụ như giá của hợp đồng cao hợp đồng cao hơn thì nhà đầu tư nào chọn lệnh “long” sẽ trả funding rate để chịu cho khoản chênh lệch giá này.
Ngược lại, nếu nhà đầu tư chọn lệnh “short” sẽ chịu funding fee nếu giá trên hợp đồng thấp hơn giá thị trường.
Những đặc tính của sàn giao dịch phái sinh
Cùng tìm hiểu qua những tính tăng trên sàn giúp bạn giao dịch phái sinh hiệu quả.
Cắt lỗ (Stop-loss) và chốt lời (take profit)
Đây là hai lệnh quan trọng cho phép nhà đầu tư thực hiện mức giá trần và giá sàn. Như vậy, bạn có thể tự động thoát khỏi thị trường trong những điều kiện thuận lợi, dựa trên mức giá mà đã đặt ra.
Lệnh đóng một phần
Lệnh này cho phép bạn thu được một phần lợi nhuận trong khi đóng một phần lệnh của mình. Điều này có nghĩa là bạn vẫn tiếp tục hưởng lợi từ sự tăng trưởng của thị trường.
>>> Xem thêm: Top công cụ crypto tốt nhất dành cho trader <<<
Auto deleveraging (ADL)
Là lệnh tự động gỡ đòn bẩy khi một vị thế không thể được thanh lý ở mức giá tốt hơn giá phá sản, hệ thống ADL của sàn giao dịch có thể xóa một vị thế đối lập khỏi một nhà giao dịch được chỉ định. Điều này đặc biệt hữu ích trong trường hợp khoản bảo hiểm không đủ để chi trả cho bất kỳ tổn thất nào phát sinh trong hợp đồng.
Insurance funds
Nếu các khoản nắm giữ giảm xuống dưới mức duy trì (ký quỹ), quỹ bảo hiểm sẽ giúp các nhà giao dịch bảo toàn tiền khỏi ADL.
Ưu điểm của giao dịch phái sinh trong crypto?
Tăng tính thanh khoản
Các giao dịch phái sinh trong crypto giúp tạo thanh khoản tốt hơn cho toàn bộ thị trường, cả hai phía long – short hoặc put-call options đều đạt được mục đích giao dịch. Khi một thị trường có tính thanh khoản tốt, thì sẽ thu hút thêm nhiều nhà đầu tư, đẩy phí giao dịch giảm xuống, trượt giá giảm và các điều kiện của thị trường được cải thiện hơn.
Hạn chế rủi ro
Phái sinh có thể giúp bảo vệ danh mục đầu tư, tránh các rủi ro biến động bất ngờ. Thị trường phái sinh càng lớn mạnh càng thu hút nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp. Ngoài ra, bản chất của phái sinh là dự đoán trước rủi ro để ra mức giá có thể giao dịch. Do đó, những phân tích mang tính định hướng trong phái sinh là cơ sở để các nhà đầu tư đánh giá và lường trước biến động của thị trường.
Đa dạng hóa danh mục
Phái sinh giúp bạn mở rộng danh mục đầu tư trên nhiều tài sản khác nhau, dựa vào nhiều cách thức như arbitrage hay pairs trading
Tối đa hóa mức giá giao dịch
Giá cả phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như tính thanh khoản, cấu trúc thị trường và tâm lý nhà đầu tư. Phái sinh giúp các điều kiện thị trường tốt hơn khi nhà đầu tư có thể tùy chọn giao dịch mua bán và đạt lợi nhuận kỳ vọng.
Phục vụ lợi ích đầu cơ (hedging) hoặc hạn chế rủi ro (speculation)
Hedging là khi nhà đầu tư mở một vị thế đối lập với vị thế hiện tại để bảo vệ danh mục đầu tư và giảm thua lỗ. Hedging phù hợp trong giai đoạn bear market.
Phái sinh còn được dùng để suy đoán giá tương lai của tiền điện tử. Ví dụ, nếu bạn mua Bitcoin, bạn sẽ có lợi nhuận nếu giá đi lên. Nhưng trong market, bạn không thể vì giá thực tế lại xuống thấp. Khi sử dụng phái sinh, bạn được đánh cược giá Bitcoin sẽ xuống thấp (short). Nếu đúng như dự đoán, vị thế short của bạn sẽ mang lại lợi nhuận ngay cả khi thị trường đang xuống. Như vậy, hợp đồng tương lại cho phép bạn thực hiện giao dịch dựa vào tính biến động của thị trường và tối đa hóa lợi nhuận bằng cách mở vị thế short hoặc long.
Đòn bẩy
Một ưu điểm khác của phái sinh là tính đòn bẩy vì cho phép bạn tiếp cận tài sản cơ sở với chi phí thấp nhất. Ví dụ, trên sàn giao dịch phái sinh của Binance, người dùng được lựa chọn đòn bẩy – leverage – lên đến 125 lần so với mức ký quỹ ban đầu.
>>> Xem thêm: Grayscale Bitcoin Trust (GBTC) là gì? tìm hiểu về quỹ tín thác Bitcoin lớn nhất Hoa Kỳ <<<
Hạn chế của giao dịch phái sinh trong crypto
Rủi ro cao
Các hợp đồng phái sinh luôn có rủi ro cao vì giá trị của tài sản cơ bản biến động rất thường xuyên, đặc biệt trong các hợp đồng có tỷ lệ đòn bẩy cao.
Pháp lý
Các quy định mang tính pháp lý liên quan đến giao dịch phái sinh còn hạn chế, nên bạn cần thực hiện giao dịch trên sàn uy tín để tránh rắc rối pháp lý liên quan.
Thiếu quy trình thẩm định
Các hợp đồng tương lai không cần thông báo trước nên có thể dẫn đến rủi ro liên quan đến thẩm định.
Bí quyết để đầu tư phái sinh trong crypto hiệu quả
Giao dịch phái sinh không phải phù hợp cho tất cả nhà đầu tư. Để hạn chế rủi ro và gia tăng cơ hội nhận lợi nhuận kỳ vọng, bạn cần tham khảo các bí quyết đầu tư chuyên nghiệp sau:
Xác định sản phẩm phái sinh phù hợp với biến động thị trường. Nếu thị trường đang trong xu hướng tăng giá thì hợp đồng quyền chọn sẽ phù hợp.
Nếu thị trường đang giảm, thì lựa chọn hợp đồng tương lai sẽ tối ưu hơn. Tuy nhiên, thị trường luôn biến động và không phải lúc nào cũng đúng cho tất cả sự lựa chọn. Nếu bạn không có nhiều kinh nghiệm, hoặc thị trường biến động liên tục thì bạn có thể lựa chọn hợp đồng tương lai vĩnh viễn để hạn chế rủi ro.
Tận dụng tối đa các đặc tính giao dịch trên sàn đã được trình bày trong bài viết. Các nhà đầu tư chuyên nghiệp thường mượn tài sản sau đó bán tài sản cho người khác vì kỳ vọng giá sẽ giảm trong tương lai nên có thể mua cùng loại tài sản với mức giá thấp hơn.
Các tài sản đã vay sau đó có thể được trả lại cho người cho vay, cho phép bạn giữ lại lợi nhuận. Tuy nhiên, nếu giá tăng, bạn không còn lựa chọn nào khác ngoài việc bỏ tiền túi ra trả chênh lệch giá.
Thêm vào đó, việc lựa chọn một sàn giao dịch uy tín vô cùng quan trọng. Bạn sẽ giảm thiểu nhiều rủi ro phát sinh liên quan đến hoạt động công khai minh bạch và hỗ trợ người dùng theo tiêu chuẩn của mỗi sàn.
